TEKST 23
upadraṣṭānumantā ca
bhartā bhoktā maheśvaraḥ
paramātmeti cāpy ukto
dehe ’smin puruṣaḥ paraḥ
upadraṣṭā – obserwujący; anumantā – przyzwalający; ca – również; bhartā – pan; bhoktā – najwyższy podmiot radości; mahā-īśvaraḥ – Najwyższy Pan; parama-ātmā – Dusza Najwyższa; iti – również; ca – i; api – naprawdę; uktaḥ – jest powiedziane; dehe – w tym ciele; asmin – to; puruṣaḥ – podmiot radości; paraḥ – transcendentalny.
W tym ciele jest jednak jeszcze inny podmiot radości, który jest transcendentalny. Jest nim Pan, najwyższy właściciel, który jest obserwatorem i przyzwalającym, i który znany jest jako Dusza Najwyższa.
ZNACZENIE:
Werset ten oznajmia, że Dusza Najwyższa, który przebywa zawsze obok duszy indywidualnej, jest reprezentacją Najwyższego Pana. Nie jest On zwykłą żywą istotą. Ponieważ moniści przyjmują, iż jest tylko jeden znawca ciała – myślą, że nie ma różnicy pomiędzy Duszą Najwyższą a, duszą indywidualną. Aby to wyjaśnić, Pan mówi, że On jest reprezentacją Paramātmy w każdym ciele. Jest On różny od duszy indywidualnej. Jest On para, transcendentalny. Indywidualna dusza cieszy się czynnościami określonego pola, ale Dusza Najwyższa obecny jest tam nie jako ograniczony podmiot radości i uczestnik czynności cielesnych, lecz jako ich świadek, obserwator, zezwalający na nie i najwyższy podmiot radości. Jego imię jest Paramātmā, nie zaś ātmā, i jest On transcendentalny. Jest więc całkowicie zrozumiałe, że ātmā i Paramātmā są czymś różnym. Dusza Najwyższa (Paramātmā) ma wszędzie Swoje ręce i nogi, ale dusza indywidualna nie. I ponieważ Paramātmā jest Najwyższym Panem, jest On obecny wewnątrz, aby sankcjonować pragnienia duszy indywidualnej względem uciech materialnych. Bez pozwolenia Duszy Najwyższej, dusza indywidualna nie jest w stanie nic uczynić. Indywidualna dusza jest bhukta, czyli utrzymywana, podczas gdy On jest bhoktā, czyli utrzymującym. Jest niezliczona liczba żywych istot i On przebywa w nich wszystkich jako przyjaciel.
W rzeczywistości indywidualna żywa istota jest wiecznie cząstką Najwyższego Pana i istnieje między nimi bliski związek przyjaźni. Jednak żywa istota posiada tendencję do odrzucania sankcji Najwyższego Pana i niezależnego działania w próbie dominowania nad naturą. I właśnie z powodu posiadania tej tendencji, nazywana jest ona marginalną energią Najwyższego Pana. Żywa istota może być usytuowana w energii materialnej lub duchowej. Dopóki jest ona uwarunkowana przez energię materialną, tak długo Najwyższy Pan, Dusza Najwyższa, towarzyszy jej zawsze jako jej przyjaciel, aby nakłonić ją do powrotu do energii duchowej. Pan zawsze pragnie zabrać ją z powrotem do energii duchowej, ale z powodu swojej niewielkiej niezależności, indywidualna żywa istota bezustannie odrzuca towarzystwo duchowego światła. Niewłaściwe korzystanie z tej niezależności jest przyczyną jej walki materialnej w uwarunkowanej naturze. Pan zawsze udziela jej instrukcji od wewnątrz i z zewnątrz. Taką Jego zewnętrzną instrukcją są nauki Bhagavad-gīty, a od środka usiłuje On przekonać żywą istotę, że jej działanie na polu materialnym nie prowadzi do prawdziwego szczęścia. „Po prostu porzuć je i skieruj swoją wiarę ku Mnie. Wtedy będziesz szczęśliwy,” – mówi On. Tak więc inteligentna osoba, która pokłada swoją wiarę w Paramātmie, Najwyższej Osobie Boga, zaczyna robić postęp w kierunku wiecznego życia, pełnego szczęścia i wiedzy.