TEKST 2
adhiyajñaḥ kathaṁ ko ’tra
dehe ’smin madhusūdana
prayāṇa-kāle ca kathaṁ
jñeyo ’si niyatātmabhiḥ
adhiyajñaḥ – Pan ofiar; katham – jak; kaḥ – kto; atra – tutaj; dehe – w ciele; asmin – w tym; madhusūdana – O Madhusūdano; prayāṇa-kāle – w chwili śmierci; ca – i; katham – jak; jñeyaḥ asi – Ty możesz być znanym; niyata-ātmabhiḥ – przez samokontrolujących się.
O Madhusūdano, kim jest Pan ofiar? Jak mieszka On w ciele? I w jaki sposób ci, którzy są zaangażowani w pełnienie służby oddania, mogą zrealizować Cię w chwili śmierci?
ZNACZENIE:
„Pan ofiar” może odnosić się albo do Indry albo do Viṣṇu. Viṣṇu jest pierwszym wśród najważniejszych półbogów (włączając w to Brahmę i Śivę), a Indra przewodzi półbogom zarządzającym. Zarówno Viṣṇu, jak i Indra czczeni są poprzez spełnianie yajñi (ofiar). Ale tutaj Arjuna pyta, kto w rzeczywistości jest Panem yajñi, i w jaki sposób Pan ten rezyduje wewnątrz ciała żywej istoty.
Arjuna nazwał tutaj Pana Madhusūdaną, a to dlatego, że Kṛṣṇa zabił kiedyś demona imieniem Madhu. W rzeczywistości pytania te, mające naturę wątpliwości, nie powinny powstać w umyśle Arjuny – jest on przecież wielbicielem świadomym Kṛṣṇy. Zatem wątpliwości te są jak demony. A ponieważ Kṛṣṇa jest ekspertem w zabijaniu demonów, Arjuna zwraca się tutaj do Niego, jako do Madhusūdany, aby zabił demoniczne wątpliwości powstałe w jego umyśle.
Bardzo znaczące w tym wersecie jest słowo prayāṇa-kāle, ponieważ to, co robimy w ciągu życia, będzie sprawdzone w momencie śmierci. Arjuna pragnie dowiedzieć się o tych, którzy są bezustannie zaangażowani w świadomość Kṛṣṇy. Jaka będzie ich pozycja w ostatnim momencie. W krytycznym momencie śmierci funkcje ciała zostają przerwane i umysł nie jest w normalnym stanie. A będąc zaniepokojonym stanem ciała, można nie być w stanie pamiętać Najwyższego Pana. Dlatego Mahārāja Kulaśekhara, wielki wielbiciel, modli się: „Mój drogi Panie, pozwól mi umrzeć natychmiast, teraz, kiedy jestem zdrów, tak aby łabędź mojego umysłu mógł wejść pomiędzy łodyżki Twoich lotosowych stóp”. Metafora ta została użyta dlatego, że łabędź, ptak wodny, znajduje przyjemność w zagłębianiu się w kwiaty lotosu; jest to jego rozrywką. Mahārāja Kulaśekhara mówi Panu: „Teraz mój umysł nie jest zaniepokojony i jestem całkiem zdrów. Jeśli umrę natychmiast, myśląc o Twoich lotosowych stopach, wówczas z pewnością osiągnę doskonałość w służbie oddania dla Ciebie. Lecz jeśli będę musiał czekać aż nadejdzie naturalna śmierć, to nie wiem co wówczas się zdarzy, ponieważ w tym czasie funkcje mojego ciała zostaną przerwane, gardło będzie ściśnięte i nie wiem, czy będę w stanie intonować Twoje imię. Więc lepiej abym opuścił to ciało natychmiast”. Arjuna zapytuje więc, w jaki sposób umysł w takiej krytycznej chwili może skupić się na lotosowych stopach Kṛṣṇy.