TEKSTY 4-5
buddhir jñānam asammohaḥ
kṣamā satyaṁ damaḥ śamaḥ
sukhaṁ duḥkhaṁ bhavo ’bhāvo
bhayaṁ cābhayam eva ca
ahiṁsā samatā tuṣṭis
tapo dānaṁ yaśo ’yaśaḥ
bhavanti bhāvā bhūtānāṁ
matta eva pṛthag-vidhāḥ
buddhiḥ – inteligencja; jñānam – wiedza; asammohaḥ – wolność od wątpliwości; kṣamā – przebaczanie; satyam – prawdomówność; damaḥ – kontrola zmysłów; śamaḥ – kontrola umysłu; sukham – szczęście; duḥkham – nieszczęście; bhavaḥ – narodziny; abhāvaḥ – śmierć; bhayam – strach; ca – również; abhayam – wolność od strachu; eva – również; ca – i; ahiṁsā – łagodność; samatā – równowaga; tuṣṭiḥ – zadowolenie; tapaḥ – pokuta; dānam – dobroczynność; yaśaḥ – sława; ayaśaḥ – niesława; bhavanti – stają się; bhāvāḥ – natury; bhūtānām – żywych istot; mattaḥ – ode Mnie; eva – z pewnością; pṛthak-vidhāḥ – rozmaicie zorganizowany.
Inteligencja, wiedza, wolność od wątpliwości i złudzenia, dar przebaczania, prawdomówność, kontrola zmysłów i umysłu, szczęście i niedola, narodziny, śmierć, strach, odwaga, łagodność, spokój, zadowolenie, wyrzeczenie, dobroczynność, sława i niesława, wszystkie te różne cechy żywych istot przeze Mnie Samego zostały stworzone.
ZNACZENIE:
Różne cechy żywych istot, zarówno dobre, jak i złe, wszystkie zostały stworzone przez Kṛṣṇę i opisane są tutaj.
Inteligencja jest zdolnością analizowania rzeczy we właściwej perspektywie, a wiedza odnosi się do rozumienia, czym jest duch i czym jest materia. Zwykła wiedza nabyta przez wykształcenie uniwersyteckie odnosi się tylko do materii i tutaj nie jest przyjmowana jako wiedza. Wiedza oznacza poznanie różnicy pomiędzy duchem a materią. Współczesne wykształcenie nie obejmuje wiedzy o duchu; zajmuje się ono jedynie elementami materialnymi i potrzebami cielesnymi. Dlatego wiedza akademicka nie jest kompletna.
Asammoha, wolność od wątpliwości i ułudy może osiągnąć ten, kto rozumie filozofię transcendentalną i jest zdecydowany. Powoli, ale na pewno, uwalnia się on od ułudy. Niczego nie powinno się przyjmować ślepo; wszystko należy przyjmować z uwagą i ostrożnością. Należy praktykować kṣamę, czyli tolerancję i przebaczanie, i wybaczać innym drobne obrazy. Satyam, prawdomówność, oznacza, że należy przedstawiać fakty takimi, jakimi są, bez błędnej interpretacji, dla korzyści innych. Pewna konwencja społeczna mówi, że prawdę można mówić tylko wtedy, kiedy jest ona przyjemna dla innych. Ale to nie jest prawdomówność. Prawdę należy mówić otwarcie i śmiało, tak aby inni zrozumieli, jak fakty mają się naprawdę. Jeśli jakiś człowiek jest złodziejem i jeśli ludzie zostaną o tym powiadomieni, to jest to prawdą. Prawdy nigdy nie należy ukrywać, mimo iż czasami nie jest ona przyjemna. Prawdomówność wymaga, aby fakty były przedstawiane takimi, jakimi są, dla korzyści innych. Taka jest definicja prawdy.
Kontrola zmysłów oznacza, iż zmysły nie powinny być angażowane w niepotrzebne uciechy osobiste. Nie ma zakazów, jeśli chodzi o zaspokojenie właściwych potrzeb zmysłowych, ale niepotrzebne oddawanie się uciechom zmysłowym jest szkodliwe, jeśli chodzi o postęp duchowy. Nie należy zatem folgować zmysłom. Również umysł nie powinien zajmować się niepotrzebnymi myślami; jest to nazywane śama. Nie należy też tracić czasu na rozważania, w jaki sposób zdobyć pieniądze. Jest to robienie złego użytku ze zdolności myślenia. Umysłu należy użyć do poznania pierwszej potrzeby ludzkiej istoty, która powinna być prezentowana w sposób autoryzowany. Zdolność myślenia należy rozwijać w towarzystwie świętych osób, mistrzów duchowych i ludzi o wysoko rozwiniętym umyśle, będących autorytetami w pismach świętych. Sukham, przyjemność albo szczęście, powinniśmy znajdować zawsze w tym, co jest korzystne dla kultywacji wiedzy duchowej w świadomości Kṛṣṇy. I podobnie, rzeczą bolesną albo przyczyną niedoli jest to, co nie jest korzystne dla kultywacji świadomości Kṛṣṇy. Należy przyjmować wszystko, co jest pomocne dla rozwoju świadomości Kṛṣṇy, i odrzucać wszystko, co dla takiego rozwoju nie jest korzystne.
Należy rozumieć, że bhava, narodziny, odnoszą się do ciała. Jeśli chodzi o duszę, to nie rodzi się ona ani nie umiera. O tym mówiliśmy już na początku Bhagavad-gīty. Narodziny i śmierć odnoszą się do ciała. Przyczyną strachu jest obawa przed przyszłością. Osoba w świadomości Kṛṣṇy jest wolna od strachu, ponieważ dzięki swoim czynom z pewnością powróci ona do nieba duchowego, z powrotem do domu, do Boga. Jej przyszłość jest zatem świetlana. Inni natomiast nie wiedzą, co przyniesie im przyszłość; nie znają swojego następnego życia. Dlatego są w bezustannym niepokoju. Jeśli chcemy uwolnić się od niepokoju, to najlepszym sposobem na to jest poznanie Kṛṣṇy i ciągłe pozostawanie w świadomości Kṛṣṇy. W ten sposób będziemy wolni od wszelkiego strachu. Śrīmad-Bhāgavatam (11.2.37) oznajmia, bhayaṁ dvitīyābhiniveśataḥ syāt: przyczyną wszelkiego strachu jest nasze pogrążenie się w złudnej energii. Więc kto nie znajduje się pod wpływem tej energii, kto ma pewność, iż nie jest tym materialnym ciałem, ale duchową cząstką Boga, i dlatego zaangażowany jest w transcendentalną służbę dla Najwyższej Osoby, ten nie ma się czego obawiać. Jego przyszłość jest bardzo promienna. Strach taki właściwy jest osobie, która nie jest świadoma Kṛṣṇy. Abhayam, wolność od strachu, możliwa jest tylko dla tego, kto jest w świadomości Kṛṣṇy.
Ahiṁsā, nieużywanie przemocy, łagodność, oznacza, iż nie należy robić niczego, co mogłoby innych przyprawić o nieszczęście albo niepokój. Działalność materialna obiecywana przez tak wielu polityków, socjologów, filantropów itd., nie przynosi spodziewanych rezultatów, jako że politycy i filantropi pozbawieni są transcendentalnej wizji; nie wiedzą, co jest naprawdę korzystne dla społeczeństwa ludzkiego. Ahiṁsā oznacza, iż ludzie powinni być szkoleni w taki sposób, aby zrobić pełen użytek ze swojego ciała. Ciało ludzkie przeznaczone jest do realizacji duchowej, więc każdy ruch, czy rząd, który nie sprzyja temu celowi, popełnia gwałt na ludzkim ciele. Łagodnością, czyli niestosowaniem przemocy, jest tylko to, co sprzyja przyszłemu szczęściu duchowemu ludzi w ogólności.
Samatā, spokój umysłu, odnosi się do wolności od przywiązań i awersji. Nie jest dobrze być za bardzo przywiązanym ani bardzo niechętnym. Należy przyjmować ten materialny świat bez przywiązania i bez niechęci. Podobnie, należy przyjmować to, co jest korzystne dla praktykowania świadomości Kṛṣṇy i odrzucać to, co jest niekorzystne. To nazywane jest samatā, zrównoważeniem umysłowym. Osoba w świadomości Kṛṣṇy nie ma nic do odrzucenia ani przyjmowania, poza przypadkami, gdy w grę wchodzi przydatność czegoś w praktykowaniu świadomości Kṛṣṇy.
Tuṣṭi, zadowolenie, oznacza, że nie należy podejmować zbędnego wysiłku, aby gromadzić coraz więcej dóbr. Powinno się być zadowolonym z tego, co się otrzymało dzięki łasce Pana; to się nazywa zadowoleniem. Tapas znaczy pokuta albo wyrzeczenie. Jest wiele przepisów i nakazów wedyjskich, które odnoszą się do tego, jak na przykład wczesne wstawanie i poranna kąpiel w zimnej wodzie. Czasami bardzo trudno jest wstać wcześnie rano, ale każde dobrowolne cierpienie w tym względzie nazywane jest pokutą. Są też pewne zalecenia dotyczące poszczenia w niektórych dniach w miesiącu. Ktoś może niechętnie praktykować takie posty, ale jeśli jest zdecydowany uczynić postęp w nauce o świadomości Kṛṣṇy, powinien je zaakceptować. Jednakże nie powinno się pościć niepotrzebnie albo niezgodnie z zaleceniami Ved. Nie należy pościć dla jakichś celów politycznych; według Bhagavad-gīty takie poszczenie jest w ignorancji, a wszystko co jest robione pod wpływem ignorancji i pasji, nie prowadzi do rozwoju duchowego. Wszystko natomiast, co robione jest pod wpływem dobroci, prowadzi do rozwoju; a poszczenie zgodne z zaleceniami Ved wzbogaca w wiedzę duchową.
Jeśli chodzi o dobroczynność, to pięćdziesiąt procent swoich dochodów należy oddawać na jakieś dobre cele. A co jest tym dobrym celem? Jest nim działanie prowadzone w świadomości Kṛṣṇy. Nie tylko jest to dobry cel, ale jest to cel najlepszy. Ponieważ Kṛṣṇa jest dobry, dlatego dobre są też wszystkie Jego cele. Zatem należy wspomagać tę osobę, która zaangażowana jest w świadomość Kṛṣṇy. Według wskazówek literatury wedyjskiej, jałmużnę powinni otrzymywać bramini. Praktyki tej przestrzega się nadal, chociaż niezbyt ściśle. Jednakże jest takie zalecenie, aby dawać jałmużnę braminom. Dlaczego? Ponieważ zaangażowani są oni w kultywowanie wiedzy duchowej. Bramin powinien całe swoje życie poświęcić dla zrozumienia Brahmana. Brahma jānātīti brāhmaṇaḥ: ten, kto zna Brahmana, nazywany jest braminem. Ponieważ cały swój czas poświęca wyższej służbie duchowej, nie ma kiedy zarabiać na własne utrzymanie – i dlatego powinien być wspomagany przez innych. Według literatury wedyjskiej jałmużnę należy też dawać osobom w wyrzeczonym porządku życia, czyli sannyāsīnom. Sannyāsīni wędrują od drzwi do drzwi, nie po to, aby otrzymywać pieniądze, ale w celach misyjnych. System ten polega na tym, że chodzą oni od drzwi do drzwi, aby rozbudzić żyjących w małżeństwie ze snu ignorancji. Ponieważ zbyt pochłonięci są oni sprawami rodzinnymi i zapomnieli o prawdziwym celu życia – rozbudzeniu świadomości Kṛṣṇy – więc zadaniem sannyāsīnów jest odwiedzać ich i zachęcać do praktykowania świadomości Kṛṣṇy. Jak o tym mówią Vedy, należy przebudzić się ze snu ignorancji i dążyć do tego, co powinno się osiągnąć w ludzkiej formie życia. Tej wiedzy i metody nauczają sannyāsīni. Zatem należy wspomagać osoby w wyrzeczonym porządku życia i braminów. Pieniądze powinny zawsze być wydawane na dobre cele, a nie na jakieś kaprysy.
Yaśas, sławę, należy rozumieć tak jak Pan Caitanya, który powiedział, że człowiek jest sławny wtedy, kiedy jest znany jako wielki wielbiciel Pana. To jest prawdziwa sława. Jeśli ktoś został wielkim człowiekiem w świadomości Kṛṣṇy i jest o tym powszechnie wiadomo, wtedy jest naprawdę sławny. Kto nie jest sławny w ten sposób, ten ma złą sławę.
Wszystkie te cechy zamanifestowane są w całym wszechświecie, w społeczeństwie ludzkim i w społeczeństwie półbogów. Jest wiele form ludzkich na innych planetach i te cechy istnieją tam również. Kṛṣṇa stwarza te wszystkie cechy dla tych, którzy pragną czynić postęp w świadomości Kṛṣṇy, ale osoby te muszą rozwinąć je same, od wewnątrz. Te wszystkie dobre cechy ustanowione przez Najwyższego Pana rozwija ten, kto angażuje się w służbę dla Najwyższej Osoby.
Cokolwiek mamy złego czy dobrego – źródłem wszystkiego jest Kṛṣṇa. Nic nie mogłoby się przejawić w tym materialnym świecie, jeśli nie byłoby tego w Kṛṣṇie. To jest wiedzą. Chociaż wiemy, że różne rzeczy zajmują różne pozycje, powinniśmy zdać sobie sprawę z tego, że wszystko wypływa z Kṛṣṇy.