TEKST 37
śrī-bhagavān uvāca
kāma eṣa krodha eṣa
rajo-guṇa-samudbhavaḥ
mahāśano mahā-pāpmā
viddhy enam iha vairiṇam
śri-bhagavān uvāca – Osoba Boga rzekł; kāmaḥ – pożądanie; eṣaḥ – to; krodhaḥ – gniew; eṣaḥ – to; rajaḥ-guṇa – siła pasji; samudbhavaḥ – zrodzony z; mahā-aśanaḥ – wszystko niszczący; mahā-pāpmā – wielce grzeszny; viddhi – wiedz; enam – to; iha – w materialnym świecie; vairiṇam – największy wróg.
Najwyższa Osoba Boga rzekł: To pożądanie jedynie, Arjuno, zrodzone z kontaktu z materialną siłą natury – pasją, później przemienione w gniew, jest wszechniszczącym, grzesznym wrogiem tego świata.
ZNACZENIE:
Kiedy żywa istota wchodzi w kontakt ze światem materialnym, jej wieczna miłość do Kṛṣṇy – pod wpływem siły pasji – przemienia się w żądzę. Albo, innymi słowy, uczucie miłości do Boga przemienia się w żądzę, tak jak mleko w zetknięciu z kwaśną tamaryndą przemienia się w jogurt. A jeśli żądza ta nie zostanie zaspokojona, wtedy przemienia się w gniew. Gniew zmienia się w złudzenie, a złudzenie jest przyczyną kontynuacji naszego życia materialnego. Zatem pożądanie jest nawiększym wrogiem żywej istoty i to jedynie ono skłania czystą żywą istotę do pozostania w matni tego materialnego świata. Gniew jest przejawem ignorancji – siły te objawiają się jako gniew i inne następstwa. Jeśli jednak siła pasji nie zostanie zdegradowana do siły ignorancji, ale, dzięki określonemu sposobowi życia i postępowania, wzniesie się do dobroci, wtedy można – dzięki przywiązaniu duchowemu – zostać ocalonym od degradacji przez gniew.
Najwyższa Osoba Boga rozwinął Siebie w wiele form, w celu bezustannego zwiększania Swego szczęścia duchowego, i żywe istoty są integralnymi cząstkami tego szczęścia. Posiadają one również częściową niezależność, ale poprzez niewłaściwe skorzystanie z tej swojej wolności – kiedy gotowość do pełnienia służby zmienia się w skłonność do uciech zmysłowych – stają się niewolnikami żądzy. Pan stworzył ten świat materialny w tym celu, aby ułatwić uwarunkowanym duszom zaspokojenie ich zmysłowych skłonności. I kiedy, po długotrwałym zadowalaniu zmysłów, całkowicie zniechęcają się one do czynności zmysłowych, zaczynają wtedy dociekać swojej prawdziwej pozycji.
To dociekanie jest początkiem Vedānta-sūtr, gdzie jest powiedziane: athāto brahma-jijñāsā: należy pytać o Najwyższego. A Najwyższy określony został w Śrīmad-Bhāgavatam jako janmādy asya yato ’nvayād itarataś ca, czyli „Najwyższy Brahman jest źródłem wszystkiego”. Najwyższy jest więc źródłem pożądania. Jeśli zatem żądza zostanie zamieniona w miłość do Najwyższego, czyli w świadomość Kṛṣṇy – albo innymi słowy, w pragnienie wszystkiego dla Kṛṣṇy – wtedy zarówno pożądanie, jak i gniew mogą zostać uduchowione. Hanumān, wielki sługa Pana Rāmy, przejawił swój gniew przez podpalenie złotego miasta Rāvaṇy, ale dzięki temu stał się największym wielbicielem Pana. Tutaj, w Bhagavad-gīcie, Pan również nakłania Arjunę do zastosowania gniewu przeciwko wrogom, dla zadowolenia Pana. Zatem pożądanie i gniew – kiedy zastosowane w świadomości Kṛṣṇy – nie są już dłużej naszymi wrogami, a stają się naszymi przyjaciółmi.