TEKST 1
śrī-bhagavān uvāca
anāśritaḥ karma-phalaṁ
kāryaṁ karma karoti yaḥ
sa sannyāsī ca yogī ca
na niragnir na cākriyaḥ
śrī-bhagavān uvāca – Pan rzekł; anāśritaḥ – nie przyjmując schronienia; karma-phalam – owocu pracy; kāryam – obowiązkowa; karma – praca; karoti – pełni; yaḥ – ten, kto; saḥ – on; sannyāsī – w wyrzeczonym porządku życia; ca – również; yogī – mistyk; ca – również; na – nie; niḥ – bez; agniḥ – ogień; na – ani nie; ca – również; akriyaḥ – bez obowiązku.
Najwyższa Osoba Boga rzekł: Kto nie przywiązuje się do owoców swojej pracy i pełni swój obowiązek tak, jak powinien – ten posiada prawdziwe wyrzeczenie i jest prawdziwym mistykiem, nie zaś ten, kto nie zapala ognia i nie wykonuje żadnej pracy.
ZNACZENIE:
W rozdziale tym Pan tłumaczy, iż ośmiostopniowy proces yogi jest środkiem kontroli zmysłów i umysłu. Jednakże jest to system bardzo trudny dla większości ludzi, szczególnie w tym wieku Kali. Chociaż rozdział ten poleca ośmiostopniowy proces yogi, to jednak Pan podkreśla, że lepszym jest proces karma-yogi, czyli działanie w świadomości Kṛṣṇy. Każdy w tym świecie pracuje, aby utrzymać swoją rodzinę i majątek, ale nikt nie pracuje bezinteresownie, nie mając na celu zadowolenia własnych zmysłów – czy to w pojęciu węższym, czy rozszerzonym. Kryterium doskonałości jest praca w świadomości Kṛṣṇy, a nie praca w celu korzystania z jej efektów. Praca w świadomości Kṛṣṇy jest obowiązkiem każdej istoty, gdyż wszystkie one są konstytucjonalnie integralnymi cząstkami Najwyższego. Części ciała pracują dla zadowolenia całego ciała. Kończyny ciała nie pracują dla samozadowolenia, ale dla zadowolenia całości. Podobnie, kiedy żywa istota pracuje dla zadowolenia najwyższej całości, a nie dla samozadowolenia, jest ona doskonałym yoginem, doskonałym sannyāsīnem.
Sannyāsīni czasami myślą, że zostali wyzwoleni od wszelkich obowiązków materialnych i dlatego przestają spełniać agnihotra yajñe (ofiary ogniowe). W rzeczywistości chodzi im o korzyść własną, jako że celem ich jest zjednoczenie się z bezosobowym Brahmanem. Pragnienie takie przewyższa każde pragnienie materialne, ale nie jest ono pozbawione bezinteresowności. Podobnie yogin mistyk, który praktykuje system yogi polegający na medytacji z półotwartymi oczyma i unika wszelkiej działalności materialnej, również pragnie zadowolić swoje własne „ja”. Osoba w świadomości Kṛṣṇy natomiast pracuje dla zadowolenia całości i pozbawiona jest samointeresowności. Osoba świadoma Kṛṣṇy zawsze wolna jest od pragnienia samozadowolenia. Jej kryterium sukcesu jest zadowolenie Kṛṣṇy i dlatego jest ona doskonałym sannyāsīnem, doskonałym yoginem. Pan Caitanya, najwyższy symbol doskonałego wyrzeczenia, modli się w ten sposób:
na dhanaṁ na janaṁ na sundarīṁ
kavitāṁ vā jagad-īśa kāmaye
mama janmani janmanīśvare
bhavatād bhaktir ahaitukī tvayi
„O wszechmocny Panie, nie pragnę bogactw ani pięknych kobiet. Ani nie zależy mi też na tym, aby mieć jakichś zwolenników. Moim jedynym pragnieniem jest służyć Tobie w oddaniu, narodziny po narodzinach”.