TEKST 17
sahasra-yuga-paryantam
ahar yad brahmaṇo viduḥ
rātriṁ yuga-sahasrāntāṁ
te ’ho-rātra-vido janāḥ
sahasra – tysiąc; yuga – mileniów; paryantam – włączając; ahaḥ – dzień; yat – ten, który; brahmaṇaḥ – Brahmy; viduḥ – znają; rātrim – noc; yuga – milenia; sahasra-antām – podobnie, kończąc się po okresie tysiąclecia; te – oni; ahaḥ-rātra – dzień i noc; vidaḥ – którzy rozumieją; janāḥ – ludzie.
Według ludzkich obliczeń, tysiąc epok wziętych razem składa się na jeden dzień Brahmy. Równie długo trwa jego noc.
ZNACZENIE:
Czas trwania materialnego wszechświata jest ograniczony. Manifestuje się on w cyklach kalp. Kalpa jest dniem Brahmy, a na jeden dzień Brahmy składa się tysiąc cykli czterech yug, czyli epok; Satya, Tretā, Dvāpara i Kali. Cykl Satya charakteryzuje się cnotliwością, mądrością i religijnością, nie ma tu praktycznie ignorancji i przestępstw, i yuga ta trwa 1 728 000 lat. W Tretā-yudze zaczyna się przestępczość i rozpusta, i yuga ta trwa 1 296 000 lat. W Dvāpara-yudze następuje jeszcze większy upadek moralności i religii, wzrasta przestępczość i yuga ta trwa 864 000 lat. I ostatecznie Kali-yuga (yuga, której doświadczamy przez ostatnie pięć tysięcy lat) charakteryzuje się obfitością konfliktów, ignorancją, niereligijnością i przestępczością, kiedy prawdziwe cnoty praktycznie już nie istnieją, i yuga ta trwa 432 000 lat. W Kali-yudze przestępczość wzrasta do tego stopnia, że pod koniec tej yugi Sam Najwyższy Pan pojawia się jako Kalki avatāra, aby zniszczyć demony, ocalić Swoich wielbicieli i rozpocząć następną Satya-yugę. Proces ten powtarza się. Cztery takie yugi powtórzone tysiąc razy składają się na jeden dzień Brahmy, i ta sama liczba tworzy jedną noc. Brahmā żyje sto takich „lat” i następnie umiera. Te sto lat równa się 311 trylionom 40 bilionom lat ziemskich. Według tych obliczeń, życie Brahmy zdaje się być niewiarygodnym i nieskończonym, lecz w porównaniu z wiecznością jest ono tak krótkie – jak błysk błyskawicy. W Oceanie Przyczyn jest niezliczona ilość Brahm – pojawiających się i znikających, jak bańki na Atlantyku. Będąc częścią tego materialnego wszechświata, Brahmā i jego stworzenie podlegają ciągłym zmianom.
W materialnym wszechświecie nawet Brahmā nie jest wolny od procesu narodzin, starości, chorób i śmierci. Jednakże, będąc – poprzez zarządzanie tym wszechświatem – bezpośrednio zaangażowanym w służbę Najwyższego Pana, od razu osiąga on wyzwolenie. Oświeceni sannyāsīni promowani są na planetę Brahmy, Brahmalokę, która jest najwyższą planetą w tym materialnym wszechświecie, i która trwa dłużej niż wszystkie inne planety „niebiańskie” z wyższej sfery systemu planetarnego. Lecz w odpowiednim czasie zarówno Brahmā, jak i wszyscy mieszkańcy Brahmaloki podlegają śmierci, zgodnie z prawami natury materialnej.