TEKST 20
aham ātmā guḍākeśa
sarva-bhūtāśaya-sthitaḥ
aham ādiś ca madhyaṁ ca
bhūtānām anta eva ca
aham – Ja; ātmā – dusza; guḍākeśa – O Arjuno; sarva-bhūta – wszystkich żywych istot; āśaya-sthitaḥ – usytuowane w sercu; aham – Ja jestem; ādiḥ – początkiem; ca – również; madhyam – środkiem; ca – również; bhūtānām – wszystkich żywych istot; antaḥ – koniec; eva – z pewnością; ca – i.
Ja jestem Duszą Najwyższą przebywającą w sercach wszystkich stworzeń. Ja jestem, o Arjuno, początkiem, środkiem i końcem wszystkich istot.
ZNACZENIE:
W tym wersecie Arjuna został nazwany Guḍākeśą, to znaczy „ten, który zwalczył ciemności snu”. Ci, którzy pozostają w uśpieniu w ciemnościach ignorancji, nie mogą zrozumieć, w jaki sposób Najwyższy Pan przejawia się w świecie duchowym i materialnym. Więc takie zwrócenie się Kṛṣṇy do Arjuny jest bardzo znaczące. Ponieważ Arjuna znajduje się ponad taką ciemnością, Osoba Boga zgadza się opisać mu Swoje różne bogactwa.
Kṛṣṇa wpierw informuje Arjunę, że poprzez Swoją pierwotną ekspansję jest duszą całej kosmicznej manifestacji. Przed stworzeniem tego materialnego świata, Najwyższy Pan, poprzez Swoją kompletną ekspansję, przyjmuje inkarnację puruṣa i z Niego wszystko bierze początek. Zatem jest On ātmą, duszą mahat-tattvy, elementów wszechświata. To nie totalna energia materialna jest przyczyną stworzenia, ale Mahā-viṣṇu, który wchodzi w mahat-tattvę, całość energii materialnej. On jest duszą. Kiedy Mahā-viṣṇu wchodzi w zamanifestowane wszechświaty, ponownie manifestuje się On jako Dusza Najwyższa w każdej istocie. Mamy doświadczenie, że określone ciało żywej istoty istnieje dzięki obecności w nim iskry duchowej. Bez obecności tej iskry duchowej, ciało nie może się rozwijać. Podobnie, ta manifestacja materialna nie może się rozwijać, jeśli nie wkroczy w nią Dusza Najwyższa, Kṛṣṇa. Jak oznajmia Subāla Upaniṣad, prakṛty-ādi-sarva-bhūtāntar-yāmī sarva-śeṣī ca nārāyaṇaḥ: „Najwyższa Osoba Boga istnieje jako Dusza Najwyższa we wszystkich zamanifestowanych wszechświatach”.
Opis trzech puruṣa-avatārów podany jest w Śrīmad-Bhāgavatam. Są Oni opisani również w ”Nārada Pañcarātrze, jednej ze Sātvata-tantr. Viṣṇos tu trīṇi rūpāṇi puruṣākhyāny atho viduḥ: Najwyższa Osoba Boga przejawia trzy postaci w manifestacji materialnej: Kāraṇodaka-śāyī Viṣṇu, Garbhodaka-śāyī Viṣṇu i Kṣīrodaka-śāyī Viṣṇu. Mahā-viṣṇu, czyli Kāraṇodaka-śāyī Viṣṇu, jest opisany w Brahma-saṁhicie (5.47). Yaḥ kāraṇārṇava-jale bhajati sma yoga-nidrām: Najwyższy Pan, Kṛṣṇa, przyczyna wszystkich przyczyn, spoczywa w oceanie kosmicznym jako Mahā-viṣṇu. A zatem Najwyższa Osoba Boga jest początkiem tego wszechświata, utrzymuje tę manifestację i jest końcem całej tej energii.