TEKST 3
kṣetra-jñaṁ cāpi māṁ viddhi
sarva-kṣetreṣu bhārata
kṣetra-kṣetrajñayor jñānaṁ
yat taj jñānaṁ mataṁ mama
kṣetra-jñam – znawca pola; ca – również; api – na pewno; mām – Mnie; viddhi – zna; sarva – wszystko; kṣetreṣu – na polach ciał; bhārata – O synu Bharaty; kṣetra – pole działania (ciało); kṣetra-jñayoḥ – i znawca pola; jñānam – wiedza o; yat – ta, która; tat – ta; jñānam – wiedza; matam – opinia; mama – Moja.
O potomku Bharaty, powinieneś wiedzieć, że Ja jestem również znawcą przebywającym we wszystkich ciałach. Zaś poznanie ciała materialnego i jego właściciela nazywane jest wiedzą. Takie jest Moje zdanie.
ZNACZENIE:
Kiedy dyskutujemy o ciele materialnym, jego właścicielu, duszy i Duszy Najwyższej, to znajdujemy trzy różne tematy do rozważania: Pana, żywą istotę i materię. Na każdym polu działania, w każdym ciele, znajdują się dwie dusze: dusza indywidualna i Dusza Najwyższa. Ponieważ Dusza Najwyższa jest kompletną ekspansją Najwyższej Osoby Boga, Kṛṣṇy, Kṛṣṇa mówi: „Ja jestem również znawcą, ale nie indywidualnym znawcą ciała. Ja jestem znawcą najwyższym. Obecny jestem w każdym ciele jako Paramātmā, czyli Dusza Najwyższa”.
Kto dokładnie studiuje pole działania i znawcę tego pola, ten – według tej Bhagavad-gīty – może dojść do wiedzy.
Pan mówi: „Ja jestem znawcą pola działania w każdym indywidualnym ciele”. Indywidualna dusza może być znawcą własnego ciała, ale nie posiada ona wiedzy o innych ciałach. Najwyższa Osoba Boga, który jest obecny we wszystkich ciałach jako Dusza Najwyższa, posiada pełną wiedzę o tych ciałach. Zna On wszystkie ciała w różnych gatunkach życia. Jakiś obywatel może wiedzieć wszystko o swoim skrawku ziemi, ale król zna nie tylko swój pałac, ale i wszelką własność swoich poszczególnych poddanych. Podobnie, ktoś może być indywidualnym właścicielem swojego ciała, ale Najwyższy Pan jest najwyższym właścicielem wszystkich ciał.
Ciało złożone jest ze zmysłów. Najwyższy Pan jest Hṛṣīkeśą, to znaczy „kontrolerem wszystkich zmysłów”, tak jak król jest pierwszym kontrolerem wszelkiej działalności państwa, a obywatele są wtórnymi kontrolerami. Pan mówi też: „Ja jestem również znawcą”. To znaczy, że jest On znawcą najwyższym; natomiast dusza indywidualna zna jedynie swoje określone ciało. Literatura wedyjska oznajmia:
kṣetrāṇi hi śarīrāṇi
bījaṁ cāpi śubhāśubhe
tāni vetti sa yogātmā
tataḥ kṣetra-jña ucyate
To ciało nazywane jest kṣetra, a wewnątrz niego mieszka właściciel tego ciała i Najwyższy Pan, który zna zarówno ciało, jak i jego właściciela. Dlatego nazywany jest On znawcą wszystkich pól. Różnica pomiędzy polem działania, znawcą działania i najwyższym znawcą działania została opisana w sposób następujący. Doskonała wiedza o konstytucji ciała, konstytucji duszy indywidualnej i konstytucji Duszy Najwyższej, nazywana jest w literaturze wedyjskiej jñāna. Takie jest zdanie Kṛṣṇy. Zrozumienie jednoczesnej tożsamości i odmienności duszy i Duszy Najwyższej jest wiedzą. Kto nie rozumie pola działania i znawcy tego pola działania, ten nie posiada doskonałej wiedzy. Należy rozumieć pozycję prakṛti (natury) i puruṣy – tego, kto raduje się tą naturą, oraz īśvary – czyli znawcy, który kontroluje zarówno naturę, jak i duszę indywidualną, i panuje nad nimi. Nie należy mylić tych trzech kategorii, różnych pod względem możliwości. Nie należy mylić malarza z obrazem czy sztalugą. Ten materialny świat, który jest polem działania, jest naturą; korzystającą z tej natury (radującą się nią) jest żywa istota, a ponad nimi dwiema jest najwyższy kontroler, Osoba Boga. Mówi się w języku wedyjskim (Śvetāśvatara Upaniṣad 1.12), bhoktā bhogyaṁ preritāraṁ ca matvā / sarvaṁ proktaṁ tri-vidhaṁ brahmam etat. Są trzy koncepcje Brahmana: prakṛti jest Brahmanem jako pole działania, Brahmanem jest też jīva (dusza indywidualna), która próbuje kontrolować materialną naturę, i Brahmanem jest również kontroler ich obu, który jest rzeczywistym kontrolerem.
W rozdziale tym zostanie wytłumaczone, że spośród dwóch znawców, jeden jest omylny, podczas gdy drugi jest nieomylny. Jeden jest najwyższym, a drugi jest zależny. Ten, kto uważa, że ci dwaj znawcy pola są jednym i tym samym, zaprzecza Najwyższej Osobie Boga, który bardzo wyraźnie oznajmia tutaj: „Ja jestem również znawcą pola działania”. Kto myli sznur z wężem, ten nie posiada wiedzy. Są różne ciała i różni właściciele tych ciał. Ta różnorodność ciał istnieje dlatego, ponieważ każda indywidualna dusza ma indywidualną skłonność do panowania nad naturą materialną. Jednak w nich wszystkich Najwyższy obecny jest jako kontroler. Znaczące jest słowo ca, które wskazuje na ogólną liczbę ciał. Takie jest zdanie Śrīla Baladevy Vidyābhūṣaṇy. Kṛṣṇa jest Duszą Najwyższą, obecną w każdym ciele obok duszy indywidualnej. Kṛṣṇa mówi tutaj wyraźnie, że Dusza Najwyższa jest kontrolerem zarówno pola działania, jak i ograniczonego podmiotu radości.