TEKSTY 22-25
śrī-bhagavān uvāca
prakāśaṁ ca pravṛttiṁ ca
moham eva ca pāṇḍava
na dveṣṭi sampravṛttāni
na nivṛttāni kāṅkṣati
udāsīna-vad āsīno
guṇair yo na vicālyate
guṇā vartanta ity evaṁ
yo ’vatiṣṭhati neṅgate
sama-duḥkha-sukhaḥ sva-sthaḥ
sama-loṣṭāśma-kāñcanaḥ
tulya-priyāpriyo dhīras
tulya-nindātma-saṁstutiḥ
mānāpamānayos tulyas
tulyo mitrāri-pakṣayoḥ
sarvārambha-parityāgī
guṇātītaḥ sa ucyate
śrī-bhagavān uvāca – Najwyższa Osoba Boga rzekł; prakāśam – oświecenie; ca – i; pravṛttim – przywiązanie; ca – oraz; moham – złudzenie; eva ca – również; pāṇḍava – O synu Pāṇḍu; na dveṣṭi – nie żywi nienawiści; sampravṛttāni – mimo iż rozwinięte; na nivṛttāni – ani nie zatrzymuje rozwoju; kāṅkṣati – pragnie; udāsīna-vat – jak gdyby obojętny; āsīnaḥ – usytuowany; guṇaiḥ – przez cechy; yaḥ – ten, kto; na – nigdy; vicālyate – zostaje poruszony; guṇāḥ – cechy; vartante – działają; iti evam – wiedząc to; yaḥ – ten, kto; avatiṣṭhati – pozostaje; na – nigdy; iṅgate – chwiejny; sama – jednakowy; duḥkha – w niedoli; sukhaḥ – w szczęściu; sva-sthaḥ – będąc usytuowanym w sobie; sama – jednakowo; loṣṭa – grudka ziemi; aśma – kamień; kāñcanaḥ – złoto; tulya – jednakowo usytuowany; priya – drogiemu; apriyaḥ – i niepożądany; dhīraḥ – spokojny; tulya – jednakowy; nindā – wobec zniesławienia; ātma-saṁstutiḥ – i wobec pochwał; māna – wobec honoru; apamānayoḥ – i dyshonoru; tulyaḥ – jednakowy; tulyaḥ – jednakowy; mitra – przyjaciół; ari – i wrogów; pakṣayoḥ – wobec stron; sarva – wszystkich; ārambha – czyni wysiłek; parityāgī – wyrzeczony; guṇa-atītaḥ – transcendentalny do sił materialnych natury; saḥ – on; ucyate – mówi się, że jest.
Najwyższa osoba Boga rzekł: O synu Pāṇḍu, kto nie żywi nienawiści do oświecenia, przywiązania i ułudy, kiedy są obecne, ani nie tęskni za nimi, kiedy znikną; kto pozostaje neutralnym, transcendentalnym i niewzruszonym wobec wszelkich tych reakcji materialnych cech, wiedząc, że jedynie siły są aktywne; kto jest utwierdzony w jaźni i tak samo traktuje szczęście i niedole; jednakowym okiem patrzy na grudkę ziemi, kamień i kawałek złota; kto jednakowy jest wobec rzeczy pożądanych, jak i niepożądanych; kto jest zrównoważony i jednakowo odnosi się do pochwał; jak i do oskarżeń, kto pozostaje niezmienny wobec honoru i dyshonoru; kto traktuje wrogów na równi z przyjaciółmi; kto porzucił wszelkie materialne przedsięwzięcia – taki człowiek pokonał siły natury materialnej.
ZNACZENIE:
Arjuna postawił trzy różne pytania i Pan odpowiada na nie po kolei. W wersetach tych Kṛṣṇa najpierw podkreśla, że osoba usytuowana transcendentalnie nigdy do nikogo nie żywi nienawiści i nie ubiega się o nic. Kiedy żywa istota przebywa w tym materialnym świecie, wcielona w jakimś materialnym ciele, znajduje się pod kontrolą jednej z trzech sił natury i wyzwala się spod tego wpływu, kiedy opuszcza to ciało. Ale dopóki przebywa w tym ciele materialnym, powinna zachowywać obojętność. Powinna zaangażować się w służbę oddania dla Pana, tak aby mogła natychmiast zapomnieć o swoim utożsamianiu się z materialnym ciałem. Kiedy ktoś jest świadomy tylko swojego ciała materialnego, działa jedynie dla zadowalania zmysłów. Kiedy jednak kieruje swoją świadomość ku Kṛṣṇie, wtedy natychmiast zarzuca zadowalanie zmysłów. Nie potrzebuje on już tego ciała materialnego i nie musi działać pod jego dyktando. Cechy sił materialnych w ciele będą działały, ale jaźń, dusza, będzie wolna od takiego działania. W jaki sposób staje się ona wolna? Nie pragnie czerpać radości z tego ciała ani nie pragnie wydostać się z niego. Więc usytuowany transcendentalnie wielbiciel automatycznie staje się wolnym. Nie musi wcale starać się o wyzwolenie spod wpływu natury materialnej.
Następne pytanie dotyczyło osoby usytuowanej transcendentalnie. Osoba materialistyczna nie jest obojętna wobec tzw. honoru czy dyshonoru okazywanego jej ciału. Taki fałszywy honor czy dyshonor nie wzrusza osoby usytuowanej transcendentalnie. Wykonuje ona swoje obowiązki w świadomości Kṛṣṇy i nie dba o to, czy ludzie darzą ją szacunkiem czy też nie. Przyjmuje rzeczy, które korzystne są do wypełniania obowiązków w świadomości Kṛṣṇy, poza tym nie potrzebuje niczego materialnego – ani kamienia ani złota. Traktuje jako drogiego przyjaciela każdego, kto pomaga jej w świadomości Kṛṣṇy. Nie żywi nienawiści do swoich tzw. wrogów. Ma jednakowy stosunek do wszystkiego i widzi wszystko na jednym poziomie, gdyż wie doskonale, że nie ma nic wspólnego z tym światem materialnym. Nie wzruszają jej spory społeczne i polityczne, gdyż zna sytuację okresowych zakłóceń i wstrząsów. Nie ubiega się o nic dla siebie. Może podjąć się wszelkiego trudu dla zadowolenia Kṛṣṇy, ale dla samej siebie nie potrzebuje niczego zdobywać. Przez takie zachowanie zdobywa ona pozycję transcendentalną.