TEKST 8
tamas tv ajñāna-jaṁ viddhi
mohanaṁ sarva-dehinām
pramādālasya-nidrābhis
tan nibadhnāti bhārata
tamaḥ – siła ignorancji; tu – ale; ajñāna-jam – rezultat ignorancji; viddhi – wiedz; mohanam – złudzenie; sarva-dehinām – wszystkich wcielonych istot; pramāda – szaleństwem; ālasya – lenistwo; nidrābhiḥ – senność; tat – to; nibadhnāti – wiąże; bhārata – O synu Bharaty.
O synu Bharaty, przyczyną złudzenia wszystkich żywych istot jest siła ciemności zrodzona z ignorancji. A rezultatem jej jest szaleństwo, lenistwo i ospałość, które związują uwarunkowaną duszę.
ZNACZENIE:
W wersecie tym duże znaczenie ma specyficzne zastosowanie słowa tu. Oznacza to, że siła ignorancji jest cechą właściwą dla wcielonej duszy. Siła ignorancji jest przeciwieństwem siły dobroci. W sile dobroci, przez kultywowanie wiedzy, można zrozumieć prawdziwą postać rzeczy, lecz siła ignorancji jest jej całkowitym zaprzeczeniem. Każdy zauroczony siłą ignorancji jest szaleńcem, a szaleniec nie jest w stanie zrozumieć, co jest czym. Zamiast robić postęp, ulega degradacji. Definicja siły ignorancji podana została w literaturze wedyjskiej. Vastu-yāthātmya-jñānāvarakaṁ viparyaya-jñāna-janakaṁ tamaḥ: pod wpływem ignorancji nie można zrozumieć rzeczy takimi jakimi są naprawdę. Na przykład każdy wie, że jego dziadek zmarł, zatem on też umrze – człowiek bowiem jest śmiertelny. Umrą również jego dzieci. Więc śmierć jest czymś pewnym. Jednakowoż ludzie w szaleńczy sposób gromadzą pieniądze i pracują bardzo ciężko dniami i nocami, nie dbając o wieczną duszę. Jest to oczywisty przejaw szaleństwa. W tym swoim obłędzie ociągają się ze zrobieniem jakiegokolwiek postępu w duchowym rozumieniu. Tacy ludzie są bardzo leniwi. Kiedy zapraszani są tam, gdzie mogą zdobyć jakąś wiedzę duchową, nie są bardzo zainteresowani. Nie są nawet tak aktywni, jak ludzie kontrolowani przez siłę pasji. Więc innym symptomem człowieka osadzonego w sile ignorancji jest to, że śpi on więcej niż konieczne. Sześć godzin snu jest wystarczającą ilością, ale człowiek w sile ignorancji śpi przynajmniej dziesięć albo dwanaście godzin dziennie. Człowiek taki zdaje się być zawsze przygnębiony i ma skłonności do toksykowania się i snu. Są to objawy osoby uwarunkowanej przez siłę ignorancji.