TEKST 5
apareyam itas tv anyāṁ
prakṛtiṁ viddhi me parām
jīva-bhūtāṁ mahā-bāho
yayedaṁ dhāryate jagat
aparā – niższa; iyam – ta; itaḥ – oprócz tej; tu – ale; anyām – inna; prakṛtim – energia; viddhi – spróbuj zrozumieć; me – Moja; parām – wyższa; jīva-bhūtām – obejmująca żywe istoty; mahā-bāho – O potężnie uzbrojony; yayā – przez którego; idam – to; dhāryate – używana albo wykorzystywana; jagat – świat materialny.
Oprócz tych energii, o potężny Arjuno, istnieje Moja wyższa energia, którą są wszystkie żywe istoty wykorzystujące zasoby tej niższej, materialnej natury.
ZNACZENIE:
Werset ten wyraźnie mówi, iż żywe istoty należą do wyższej natury (czyli energii) Najwyższego Pana. Niższą energią jest materia zamanifestowana w takich elementach, jak: ziemia, woda, ogień, powietrze, eter, umysł, inteligencja i fałszywe ego. Obie formy materialnej natury, mianowicie „wulgarna” (ziemia itd.) i „subtelna” (umysł itd.), są produktami energii niższej. Żywe istoty, które wykorzystują niższą energię do różnych celów, same przynależą do wyższej energii Najwyższego Pana, i to właśnie dzięki tej energii cały materialny świat funkcjonuje. Manifestacja kosmiczna nie ma żadnej mocy działania, jeśli nie jest poruszana przez energię wyższą, żywą istotę. Energie zawsze są kontrolowane przez źródło energii, a zatem żywe istoty zawsze są kontrolowane przez Pana. Nie mają one niezależnej egzystencji. Nigdy nie posiadają takiej siły, jaką posiada Pan, jak to sobie mogą myśleć ludzie nieinteligentni. Różnica pomiędzy żywymi istotami i Panem została opisana w Śrīmad-Bhāgavatam (10.87.30) w sposób następujący:
aparimitā dhruvās tanu-bhṛto yadi sarva-gatās
tarhi na śāsyateti niyamo dhruva netarathā
ajani ca yan-mayaṁ tad avimucya niyantṛ bhavet
samam anujānatāṁ yad amataṁ mata-duṣṭatayā
„O Wieczny Najwyższy! Gdyby wcielone żywe istoty były wieczne i wszechprzenikające tak jak Ty, nie byłyby wtedy pod Twoją kontrolą. Ale ponieważ są one Twoimi drobnymi energiami, podlegają Twojej najwyższej kontroli. Dlatego prawdziwe wyzwolenie polega na podporządkowaniu się żywych istot Twojej kontroli i to czyni je szczęśliwymi. Mogą być one kontrolerami tylko w tej konstytucjonalnej pozycji. Ludzie o ubogim zasobie wiedzy, będący zwolennikami monistycznej teorii, mówiącej, iż Bóg i żywe istoty są równe pod każdym względem, są w rzeczywistości zwodzeni przez błędne i nieczyste poglądy”.
Najwyższy Pan Kṛṣṇa jest jedynym kontrolerem i wszystkie żywe istoty są kontrolowane przez Niego. Te żywe istoty są Jego wyższą energią, ponieważ ich egzystencja jakościowo jest równa egzystencji Najwyższego. Jednak nie dorównują Panu wielkością mocy. Podczas eksploatacji energii niższej (materii „subtelnej” i „wulgarnej”), wyższa energia (żywa istota) zapomina o swojej prawdziwej – duchowej – inteligencji i umyśle. Przyczyną tego zapominania jest oddziaływanie na nią materii. Kiedy jednak uwalnia się ona spod wpływu złudnej energii materialnej, wtedy osiąga stan nazywany mukti, czyli wyzwolenie. Pod wpływem materialnej iluzji fałszywe „ego” myśli: „Jestem materią i materialne zdobycze należą do mnie”. Ze swojej właściwej pozycji zdaje ona sobie sprawę dopiero wtedy, kiedy uwalnia się od wszystkich idei materialnych, do których należy też koncepcja dorównania pod każdym względem Bogu. Gītā potwierdza to, iż żywa istota jest jedynie jedną z wielu energii Kṛṣṇy; kiedy zaś energia ta uwolni się od zanieczyszczeń materialnych, wtedy osiąga pełną świadomość Kṛṣṇy, czyli wyzwolenie.