TEKST 12
śreyo hi jñānam abhyāsāj
jñānād dhyānaṁ viśiṣyate
dhyānāt karma-phala-tyāgas
tyāgāc chāntir anantaram
śreyaḥ – lepiej; hi – na pewno; jñānam – wiedza; abhyāsāt – niż praktyka; jñānāt – niż wiedza; dhyānam – medytacja; viśiṣyate – uważana jest za lepszą; dhyānāt – niż medytacja; karma-phala-tyāgaḥ – wyrzeczenie się owoców czynów; tyāgāt – przez takie wyrzeczenie; śāntiḥ – pokój; anantaram – następnie.
Jeśli i do tego nie możesz się zastosować, wtedy zajmij się kultywacją wiedzy. Lepszą od wiedzy jednakże jest medytacja. A lepszym od medytacji jest wyrzeczenie się owoców swojego działania, gdyż przez takie wyrzeczenie można osiągnąć spokój umysłu.
ZNACZENIE:
Jak wspomniano w poprzednich wersetach, są dwa rodzaje służby oddania: służba oddania przez przestrzeganie zasad i służba oddania w pełnym przywiązaniu i miłości do Najwyższej Osoby Boga. Ci, którzy rzeczywiście nie są w stanie przestrzegać zasad świadomości Kṛṣṇy, powinni kultywować wiedzę, gdyż poprzez tę wiedzę będą mogli zrozumieć swoją rzeczywistą pozycję. Stopniowo wiedza rozwinie się w medytację. Poprzez medytację można, w procesie stopniowym, zrozumieć Najwyższą Osobę Boga. Są procesy, w których medytujący utożsamiają się z Najwyższym i ten rodzaj medytacji jest preferowany w przypadku, gdy ktoś jest niezdolny do zaangażowania się w służbę oddania. Jeśli ktoś nie jest w stanie medytować w ten sposób, to istnieją określone obowiązki, polecane przez Vedy dla braminów, kṣatriyów, vaiśyów i śūdrów, o których informacje znajdziemy w ostatnim rozdziale Bhagavad-gīty. Ale we wszystkich przypadkach należy wyrzekać się rezultatów czy owoców swojej pracy – to znaczy, że rezultaty karmy należy przeznaczać na jakiś dobry cel.
Podsumowując: aby osiągnąć Najwyższą Osobę Boga, najwyższy cel, należy praktykować jeden z tych dwóch procesów – jeden proces polega na stopniowym rozwoju, a drugi proces jest bezpośredni. Metodą bezpośrednią jest służba oddania w świadomości Kṛṣṇy, a druga z metod polega na wyrzekaniu się owoców swojego działania. W ten sposób można dojść do etapu wiedzy, następnie do etapu medytacji, potem do etapu zrozumienia Duszy Najwyższej, i w końcu Najwyższej Osoby Boga. Można przyjąć proces stopniowy lub bezpośredni. Nie każdy może praktykować proces bezpośredni, dlatego proces pośredni jest również dobry. Należy jednak wiedzieć, że proces pośredni nie został polecony Arjunie, gdyż on znajduje się już na etapie służby oddania w miłości dla Najwyższego Pana. Proces pośredni jest dla tych, którzy tego stanu jeszcze nie osiągnęli. Takie osoby powinny przyjąć stopniowy proces wyrzeczenia, wiedzy, medytacji i realizacji Duszy Najwyższej i Brahmana, a jeśli chodzi o Bhagavad-gītę, to kładzie ona nacisk na proces bezpośredni. Każdemu radzi ona przyjąć proces bezpośredni, czyli podporządkować się Najwyższej Osobie Boga, Kṛṣṇie.